Książka „Stało się coś złego. Jak sobie radzić ze złymi wiadomościami” wydawnictwa ToTamto imprint Wydawnictwa Czarna Owca została przygotowana z myślą o dzieciach i rodzicach. Po to, żeby umiejętnie i z pełnym szacunkiem dla wszelkich emocji oraz reakcji potrafić informować o złych wydarzeniach.

I świetnie rozumiem, że najchętniej uchronilibyśmy nasze dzieci przed takimi sprawami. Zależy nam na tym, żeby czuły się bezpiecznie, a każda taka sytuacja to poczucie bezpieczeństwa może zachwiać.

Aktywne Czytanie patronuje tej książce, bo wychodzę z założenia, że lepiej się i na trudne rozmowy przygotować niż ich unikać. Wiedzieć, co, jak, komu i kiedy powiedzieć, znając oczywiście wrażliwość swojego dziecka i przede wszystkim ją brać pod uwagę. Uważam, że za mało mamy książek dbających o poczucie bezpieczeństwa dzieci w wieku 7-12 lat.

Stało się coś

Od razu też powiem, że nie ma w niej listy trudnych tematów, za to jest masa uniwersalnej wiedzy o tym, jak o nich rozmawiać. Wychodząc od paniki, lęku, przez wyjaśnienie, zrozumienie, emocje, aż po szukanie rozwiązań. I racjonalnych argumentów budujących poczucie bezpieczeństwa.

Niezależnie od tego, czy trudna sytuacja wydarzyła się bezpośrednio nam, czy może dziecko przypadkiem dowiedziało się o jakimś zdarzeniu, warto wiedzieć, jak o tym rozmawiać.

Nie mogę uciec od myśli, że (zwłaszcza dzisiaj) ta książka jest bardzo potrzebna. Choćby w obliczu ogólnoświatowej pandemii, a teraz też działania Rosji na Ukrainie. Wyraźnie widać, że nie jesteśmy w stanie uchronić najbliższych przed złymi wiadomościami. Nie na wszystko mamy wpływ, bo po prostu tak wygląda życie. Zamiast skupiać się na tym, czego nie mówić, lepiej dowiedzieć się, jak rozmawiać.

To się już stało

Zanim jednak przejdę do szczegółowej opowieści o tym, co znajdziemy w środku, powiem wam jedną ważną rzecz. Najpierw jednak spróbujcie sobie odpowiedzieć na pytanie: Czym jest szczęście? Tak jednym zdaniem.

Najczęściej mówimy o zdrowiu, bliskich, czasem podróżach, pasjach, życiu w zgodzie ze sobą. I to wszystko prawda.

Natomiast usłyszałam kiedyś, że szczęściem jest umiejętność rozwiązywania problemów i bardzo zapadło mi ono w pamięć. To jedna z mądrzejszych rzeczy, jakie możemy sobie przyswoić i nauczyć nasze dzieci.

Szczęśliwe życie nie polega na tym, że nie pojawiają się w nim żadne problemy. Szczęśliwe życie polega na tym, by umieć te problemy rozwiązywać.

Stało się, więc rozmawiamy

Autorka zaczyna od bardzo mądrej uwagi, żeby po ten tytuł nie sięgać tuż przed snem. Wiele razy na blogu Nie tylko dla mam mówiłam o tym, by przed snem dzielić się dobrymi emocjami i tu pełna zgoda. Co nie znaczy, że mamy unikać rozmów na trudne tematy. Wybierzmy jednak termin tak, by później jeszcze dzieci miały szansę na spokojny sen.

W przedmowie skierowanej do rodziców i opiekunów, autorka podaje siedem bardzo ważnych punktów, na które powinniśmy zwracać uwagę.

Np. obserwować własne reakcje, bo faktycznie czasami zupełnie niechcący możemy przestraszyć dzieci. Albo poprowadzić rozmowę w rozchwiany, nieumiejętny sposób. Sprawiając, że być może nawet i niewielkie zagrożenie, wyda się dziecku po prostu straszne. Nie od dziś wiadomo, że nasze emocje mają wpływ na to, co czują, jak zachowują się dzieci.

Jak i dlaczego to się stało?

Kolejne podpowiedzi to np. prosty język i pominięcie brutalnych szczegółów. Bo niezależnie od tego, jak bardzo zależy nam na szczerości, dzieci mają swoje ograniczenia, jeśli chodzi o system nerwowy i rozumienie emocji. Czasem łatwo w dobrej wierze przegiąć w zupełnie nieodpowiednim kierunku.

Treść w książce przygotowana jest tak, by zwracać się bezpośrednio do młodego czytelnika. I muszę przyznać, że bardzo mi się to podoba, zwłaszcza że wszystkie rozdziały okraszone są całą masą komiksowych ilustracji. Nie jest to po prostu wykład o tym, co się powinno myśleć, ale konkretne sytuacje, z którymi na co dzień stykają się nasze dzieci.

Mogą to być np. informacje, które dziecko słyszy od rodziców lub znajomych. Niekoniecznie coś, co wydarzyło się blisko nas, bezpośrednio nas dotyka, ale coś, co dzieje się na świecie. I ma wpływ na wiele osób.

Rozmawiajmy

Dzieci od samego początku dostają informacje, jak w takich – potencjalnie zagrażających nam sytuacjach – działa mózg. A już zwłaszcza gdy mamy do dyspozycji jedynie fragment informacji. Wtedy usilnie próbujemy nadać sens temu, co usłyszeliśmy. I tutaj właśnie: rozmowa, zadawanie pytań, wyjaśnienia wszelkich wątpliwości są kluczem do budowania poczucia bezpieczeństwa.

Rozmowa pomaga nam zrozumieć, co się wydarzyło i jak może to na nas wpłynąć.

Nie mogę uciec od wrażenia, że ta książka opiekująca się naszą kondycję psychiczną, w pierwszej kolejności powinna zostać przeczytana przez dorosłych. Tak wiele jest tutaj cennych informacji o tym, jak nie popadać w panikę, jak nie dać się ponieść fake newsom czy własnym wyobrażeniom o nieznanej sytuacji.

Jest też wiele na temat strachu, bo przecież w sytuacji zagrożenia, pierwsze co robimy, to się po prostu boimy. A działanie na takich wysokich emocjach, kompletnie nie sprzyja racjonalnemu spojrzeniu na trudną sytuację.

Czasami też dorośli albo dzieci w rozmowach z kolegami i koleżankami umniejszają czyjeś emocje (mój lęk jest ważniejszy niż twój). Z tej książki dowiedzą się, jak rozmawiać z szacunkiem dla wszystkich uczuć i doznań, nawet takich, które w danym momencie wydają się nam być nieco przesadzone.

Zrozumienie. Empatia. Współczucie

To nie jest żaden wyścig ani konkurs na to, kto lepiej podchodzi do trudnej sytuacji. Mamy różną wrażliwość, więc też w różnych momentach reagujemy tak, jak potrafimy lub uważamy za bezpieczne dla siebie.

Nie ulega jednak wątpliwości i takie jest też przekaz, że im więcej rozmawiamy na temat naszych leków, tym łatwiej udaje nam się uspokoić umysł. Najgorsze co możemy zrobić, to zamknąć się w swoich obawach i dać ponieść wyobraźni lub co gorsza mediom, które żyją własnym życiem i karmią nas często fałszywymi alarmami.

Stało się i się boję

Czytelnicy znajdą tutaj też pomysły na to, jak pomóc sobie w tych trudniejszych sytuacjach. Np. ponownie poczuć się bezpiecznie po tym, gdy mózg zostanie postawiony w stan najwyższej gotowości. Bardzo często te ćwiczenia mają związek z oddechem, wyciszeniem, zrozumieniem tego, co się dzieje z naszym działem i dlaczego tak jest.

W tej książce (podobnie zresztą jak w „Ciało człowieka”, są miejsca, w których dzieci mogą coś notować albo rysować. To świetna technika pomagająca skupić się na konkretnym temacie, ale też zrozumieć, co i jak rozłożyć na czynniki pierwsze. Autorka doskonale wie o tym, że takie właśnie zadanie, pomoże dziecku uporządkować myśli związane z trudną sytuacją albo wiadomością.

To, co bardzo mi się podoba i uważam, że jest jedną z ważniejszych umiejętności, jeśli chodzi o młodych ludzi we współczesnych czasach, to umiejętność znalezienia źródła informacji. Albo przynajmniej zlokalizowania, gdzie np. dana rzecz się dzieje. Samo stwierdzenie, czy coś dzieje się bardzo blisko, czy może daleko (w sensie geograficznym), może już nieco uspokoić zszargane nerwy.

Gdzie to się stało?

Autorka krok po kroku przeprowadza dzieci przez techniki zrozumienia, czy zła wiadomość (potencjalne zagrożenie), naprawdę nas dotyczy.

Zasypani złymi wieściami choćby z wiadomości w telewizji albo po prostu rozmów ze znajomymi, sami (jako dorośli) mamy problem z odróżnieniem tego, co jest prawdziwe. Tego, co faktycznie może nam zagrażać, od tego, co jest po prostu cudzą opinią lub wiadomością krążącą w sieci.

Jednym z ciekawych rozdziałów jest ten naszpikowany pomysłami wyjaśniającymi prawdopodobieństwo złych zdarzeń. Bo faktycznie, jeżeli słyszymy, że coś złego się dzieje albo już wstało komuś bliskiemu, od razu włącza nam się czerwona lampka. Zwłaszcza dzieciom i młodzieży: Przecież to samo może stać się i mnie.

Teoretycznie jest to prawda, natomiast jeśli zabierzemy się za obliczanie prawdopodobieństwa, łatwo zauważymy, że to samo zdarzenie (zwłaszcza losowe) raczej niekoniecznie przytrafi się i nam. Jeśli dodatkowo wyciągamy wnioski z tego, co robią i przeżyli inni ludzie, szybko poczujemy się bezpieczniej.

Do tego jeszcze mnóstwo wskazań na pozytywne rzeczy, mimo bardzo dosadnego tytułu książki „Stało się coś złego”. Podoba mi się ten konkret zestawiony z masą informacji, jak dbać o siebie, jak pomagać innym, gdzie szukać pomocy, a nawet o tym, jak uzdrowić świat.

Dawn Huebner jest psycholożką kliniczną i specjalizuje się w terapii wsparcia dla dzieci z problemami lękowymi oraz ich rodziców. W Polsce zresztą wydane są jeszcze inne, równie znakomite jej poradniki o emocjach dla wieku 7-12 lat.

A na koniec podpowiem jeszcze, że wszystkie ćwiczenia i zadania do wypełniania przez dzieci można też pobrać ze strony wydawnictwa ToTamto, jako karty pracy do samodzielnego wydrukowania. I mam nadzieję, że książka trafi także do rąk wielu nauczycieli, żeby mogli na jej podstawie pracować z uczniami na lekcjach.

Swoją opinię o książce mogłam wyrazić dzięki współpracy z wydawnictwem i przemyślanej decyzji, że chcę się nią z Wami podzielić. Zostawiam link afiliacyjny do Ceneo i tabelkę z cenami w różnych księgarniach na BuyBox. Mam nadzieję, że skorzystacie. 

Dołącz do grupy Aktywne Czytanie na FB – książki dla dzieci i młodzieży