12 dziecięcych wyzwań. Polscy autorzy o tym, jak poradzić sobie z problemami. Kolejna w serii książka Centrum Edukacji Dziecięcej pod patronatem Aktywne Czytanie.

Współczesne dzieci i ich wyzwania są kompletnie odmienne choćby od tego, z czym sama jako dziecko się mierzyłam. Dlatego właśnie niektóre (bo nie wszystkie) wyzwania są też nowością dla rodziców i wychowawców. Nie zawsze je rozumiemy, nie potrafimy też reagować, bo nie mieliśmy okazji ich przeżyć, czyli naprawdę doświadczyć. 

Bo zastanówcie się tak na spokojnie, rozmyślając o tym, jak to było… choćby przed internetem. Problemy dziecięce były mniej więcej podobne i dość uniwersalne. Takie, które potrafili zrozumieć rodzice, dziadkowie i nawet starsze pokolenia. To, z czym mierzymy się dzisiaj, często wykracza poza uniwersalne ramy i wiedzę przekazywaną przez pokolenia, bo dotyczy między innymi nowoczesnych technologii i ekranów. 

Nie twierdzę oczywiście, że uniwersalne wartości przestały obowiązywać. Mówię tylko, że dzisiejsze dzieci mierzą się oprócz tych „starych”, także z nową generacją problemów. 

Coraz więcej wyzwań

Żeby jednak nie lawirować między ogólnikami, zerknijmy wspólnie do książki. Jeśli odnajdziecie w niej własne dziecko, znajomych lub kogoś bliskiego, to już będzie mały krok do pomocy w szukaniu rozwiązań dziecięcych wyzwań i problemów.

Przypomnę tylko jeszcze, że teksty zostały napisane przez różnych autorów. Przeznaczone są dla nieco starszych dzieci, mniej więcej od szóstego roku życia. Podoba mi się ta różnorodność. Daje szansę na opowiedzenie historii w różny sposób, dzięki temu można dotrzeć do dzieci z różną wrażliwością. 

Poczucie wartości 

Poczucie własnej wartości, a konkretnie jego brak, z tym mierzy się Marianna. Kocha taniec, to jej pasja. Z radością rozpoczęła naukę w szkole baletowej. Trafiła jednak na okropną nauczycielkę, która zamiast wspierać, głównie obrażała uczennice. Z radosnej, otwartej Marianny tancerki szybko zrobiła za grubą Mariannę, która sama o sobie myślała, że nie nadaje się do tańca.

Od razu powiem, że nie chodzi tu o wymagająca nauczycielkę, tylko taką, która w sposób obraźliwy, wręcz okrutny odbiera radość z pasji.

Na szczęście Marianna ma mądrych rodziców, którzy potrafią zauważyć jej problem i powiedzieć głośno, że nauczycielka nie ma racji. Nie siedzieć potulnie „bo to nauczycielka”, ale zareagować, kiedy ktoś dorosły znęca się psychicznie nad dziećmi.

Pokazanie tych wyzwań i problemów

Brzmi groźnie, bo temat poważny. Pamiętajcie jednak, że te opowiadania są napisane językiem dla dzieci. Myślę, że dorośli wyczytają z nich o wiele więcej niż dzieci, bo zwyczajnie mamy więcej życiowego doświadczenia. Tak się cieszę, że jest dobry materiał do rozmawiania z najmłodszymi o odporności psychicznej.

Innym tematem, który zmroził mi krew w żyłach jest świetnie napisany rozdział o zagrożeniach w sieci pt. Kim jesteś, Krabie? Tym razem poznajemy bystrzaka Wojtka, który jest świetnym uczniem, dobrym kolegą, wesołym dzieckiem bez większych problemów.

Podczas pandemii dzieci dużo czasu spędzały przy komputerach, tu właśnie zastajemy Wojtka i jego rodziców. Mama zaciekawiła się kolegami syna w sieci. Po rozmowie z Wojtkiem doszła do wniosku, że nie zna i nie kojarzy jedynie jednego sieciowego kolegi z loginem Krab13. Okazało się, że to 13-letni kolega z Krakowa, z którym Wojtek świetnie się bawi online, dużo rozmawia i czuje, że są najlepszymi przyjaciółmi.

Kilka współczesnych wyzwań

To właśnie ten moment, kiedy dorosłemu włącza się czerwona lampka, a dziecko jeszcze nie widzi żadnego zagrożenia. I tak się zaczęłam zastanawiać, czy ja znam i kojarzę wszystkie osoby, z którymi online kontaktuje się moja córka? A ty znasz znajomych swoich dzieci?

Po krótkim śledztwie, w które wkracza też nauczycielka Wojtka, dorośli dochodzą do wniosku, że chcieliby poznać tajemniczego Krab13 podczas rozmowy z włączoną kamerą.

Tu zaczynają się schody, a właściwie tu już kończy się wielka „przyjaźń”. Krab13 znika. 

Tylko właśnie chodzi o te wyzwania, prawda? Zdemaskować oszusta w sieci to jedna sprawa. Wytłumaczyć 9-latkowi, że jego najlepszy kolega tak naprawdę nie istnieje, jest dorosłym facetem i kłamcą, to zupełnie co innego.

Książki dla dzieci o emocjach

Wojtek w pierwszej chwili nie wierzy, zresztą cały czas jest ufny i broni swojego przyjacielem. Potem ma do rodziców pretensje, że zepsuli coś ważnego. W końcu rodzice na spokojnie wyjaśniają, że to nie do końca przyjaźń, jeśli na większość pytań związanych z Krab13 można odpowiedzieć tylko: Nie wiem. Tak naprawdę Wojtek nic nie wiedział o rozmówcy i to są problemy, z którymi dzieci mierzą się na co dzień. Dorośli też.

Jak oderwać dziecko od ekranu?

Podobnie z umiarem w korzystaniu z ekranów. Jest o tym cały osobny rozdział autorstwa Marii Ewy Letki. Tu z kolei poznajemy Ignasia, dla którego świat wirtualnych gier stał się ważniejszy od tego realnego.

Wszystko jest dla ludzi, dlatego tytuł rozdziału odnosi się do umiaru. Jednak dla dzieci znalezienie balansu w zarządzaniu ekranowym czasem, jest niezmiernie trudne. Tak samo zresztą, jak dla dorosłych, którzy sami dopiero testują, jak mierzyć się z takimi wyzwaniami.

Rozumienie cudzych wyzwań

Agnieszka Frączek napisała przepiękny rozdział o tolerancji, w którym poznajemy klasę integracyjną. A w niej koleżankę mocno odstającą umiejętnościami od grupy. To prawda, że czasem dzieci chciałyby być traktowane równo. Jeśli ona nie musi umieć pisać trudnych wyrazów, dlaczego my musimy? Dlaczego ją pani chwali za taki drobiazg, a od nas wymaga o wiele więcej? To poczucie niesprawiedliwości może być oślepiające.

Jednak właśnie, gdy poznamy bliżej „tego innego”, zazwyczaj okazuje się, że on ma pod górkę o wiele bardziej niż cała reszta. Stara się podwójnie, ale np. ze słabym napięciem mięśniowym już na starcie ma po prostu trudniej. I to właśnie dzięki poznawaniu się nawzajem, obserwacji i szanowaniu indywidualnych możliwości, można się prawdę wspierać.

Książki dla dzieci uczące wrażliwości

Każde z opowiadań ma w sobie coś ważnego do przekazania dzieciom i rodzicom. W kilku to właśnie nasze (dorosłe) zachowania, zostały świetnie opisane i zauważone przez dzieci. Choćby nadmierna rywalizacja. Chcemy, żeby dzieci potrafiły przegrywać, wygrywać i współpracować. Tylko, czy sami gotowi jesteśmy zrezygnować z niezdrowej rywalizacji choćby w pracy?

Oprócz takich współczesnych wyzwań są też te bardziej uniwersalne. Nie mogę przejść obojętnie obok rozdziału na temat agresji.

Eliza Piotrowska napisała historię pokazującą łańcuszek – jedno zachowanie agresywne prowadzi do kolejnego. Wyszło rewelacyjnie, to bardzo czytelne dla dzieci. Jeśli ktoś zrobi przykrość Kubie, ten pewnie odegra się na innej osobie. Ta z kolei na innej i tak jak kula śnieżna, lawina, cała sytuacja się nakręca.

Dziecko bije, gryzie, szczypie

Jest tu niemoc, jest masa emocji związanych właśnie z napędzaniem trudnych zachowań. Jednocześnie to takie proste, codzienne sytuacje. Ale jest też pomysł na przerwanie tego koła. Skoro agresja tak działa, mogą też tak działać pozytywne zachowania. Ja zrobię dla ciebie coś miłego, potem być może ty z radością pomożesz komuś z twojego otoczenia. I tak dalej.

Sporo tu też tematów dotyczących wrażliwości, stresu, nadmiernego przejmowania się różnymi sprawami. To rzeczy, które dotyczą współczesnych dzieci. Ocen, zajęć dodatkowych, właśnie rywalizacji szkolnej, presji grupy czy manipulacji rówieśniczej. Wszystkie te tamte zostały w opowiadaniach zaopiekowane. A ja cieszę się, że dorośli w nich nie są bierni.

12 dziecięcych wyzwań

Opracowanie zbiorowe
Centrum Edukacji Dziecięcej
Oprawa twarda, kartki miękkie.
Książka dla dzieci w wieku: 6-10 lat
Zdjęcia bez filtrów.

Swoją opinię o książce mogłam wyrazić dzięki współpracy z wydawnictwem i przemyślanej decyzji, że chcę się nią z Wami podzielić.
Zostawiam link afiliacyjny do Ceneo i tabelkę z cenami w różnych księgarniach na BuyBox. Mam nadzieję, że skorzystacie. 

Dołącz do grupy Aktywne Czytanie – książki dla dzieci i młodzieży na FB