Nie wiem, czy lubicie chodzić do muzeów, ale muszę wam powiedzieć, że właśnie tam zaczęła się „Historia naturalna wróżek”. Oryginalne wydanie tej książki pochodzi z lat dwudziestych XX wieku i zostało odnalezione w archiwum brytyjskiego Muzeum Historii Naturalnej.

Konkretnie w teczce opisanej „Niezweryfikowane”. Brzmi tajemniczo, prawda? Elsie Arbour była profesorką, która zostawiła te tajemnicze wiadomości. Czy są autentyczne?

Kliknij w zdjęcie, przejdziesz do recenzji filmowej. 

Wyobraźcie sobie, że dostajecie list od cioci Elsie. Jest rok 1925, a ona pracuje naukowo jako badaczka roślin. Podróżuje po całym świecie, zna wszystkie tajemnice kwiatów i drzew. A w liście opisuje, że natrafiła na coś jeszcze. Coś, co stało się jej życiową pasją, którą jednak musi trzymać w tajemnicy. Bo kto uwierzyłby badaczce opisującej życie wróżek?

A jednak…

W tym momencie zapraszam was do obejrzenia tajemniczego dziennika.

Prawda czy fałsz?

W tej książce wróżki nie są legendą, żadnymi mitycznymi postaciami. Są tak samo prawdziwe, jak ty czy ja. Żeby je poznać i zrozumieć, trzeba mieć otwarty umysł.

Wróżki cenią swoją prywatność, bywają trudne do wytropienia i mają skrytą naturę. W dodatku potrafią świetnie się kamuflować. A to, że nie możemy ich dostrzec w naszym życiu, wcale nie znaczy, że nie istnieją.

Być może, jednak gdybyśmy potrafili je dostrzec, zastanowilibyśmy się dwa razy nad tym, co sami robimy. Bo czasami, według dziennika Elsie, to właśnie ludzie stanowią największe zagrożenie dla naturalnego świata wróżek. Wycinają lasy, niszczą łąki, rzeki, góry, a to jest drogocenne środowisko tego gatunku.

Badanie świata wróżek

Cały dziennik podzielony jest na rozdziały i sumiennie dopracowane notatki. Elsie Arbour była skrupulatną badaczką, zebrała więc w swojej pracy mnóstwo wiedzy na temat wróżek.

Podzieliła je na grupy i sklasyfikowała, biorąc pod uwagę np. na cechy zewnętrzne. Dokładnie tak samo, jak Karol Linneusz, gdy wprowadził metodę porządkowania roślin i zwierząt w XVII wieku.

Edukacja i zabawa

Wydawać by się mogło, że książka o wróżkach wprowadzać będzie w klimat baśniowy. Jednak nie, a przynajmniej nie do końca. Moim zdaniem ona jak najbardziej wprowadza też w klimat naukowy. Pokazuje, jak sprawdzać fakty, łączyć informacje, wyciągać wnioski, dzielić na kategorie, szukać podobieństw i obserwować naturę.

Choćby pytanie o to, czym tak naprawdę są wróżki? Owadami? Czy może ssakami? Przyznacie, że wyglądają jak ludzie, co wskazywałoby na ssaki. Ale mają też skrzydła!

Idąc dalej tropem badań Elsie Arbour, poznajemy anatomię wróżek. Dokładnie obserwujemy, z czego składają się choćby ich kości i porównujemy do kości ludzkich.

Zauważcie, że szpiczaste uszy wróżek podobne są do tych elfich.

A skrzydła? Skąd inspiracja? Jeśli porównacie skrzydła wróżki paziowej, pawiej czy rośnej do skrzydeł motyli o podobnych nazwach, wszystko stanie się jasne.

Mam nadzieję, że widzicie tutaj pewien schemat. To nie jest tylko książka o baśniowych postaciach, ale tak naprawdę przemycona wiedza z zakresu biologii, potem też geografii i różnych innych dziedzin.

Zwyczaje wróżek

Wspomniałam wyżej, że wróżki potrafią się kamuflować. Mamy tutaj cały rozdział o tym, dlaczego to robią i jakie są najsprytniejsze metody kamuflażu. Czasami przybierają krzykliwe wzory np. wróżka sawannowa ze skrzydłami i ubraniem pokrytym cętkami. Innym razem upodobniają się do liści jak np. wróżka leszczynowa.

Podobnie jak ludzie różnych narodowości, wróżki żyją w wielu zakątkach świata. Różnią się ubraniem, potrzebami, kolorem skóry, umiejętnościami itd.

A gdzie konkretnie mieszkają?

Jak wyglądają ich domy? Dobre pytanie. Niektóre zamieszkują ludzkie domostwa, inne ogrody, jeszcze inne lasy, łąki, góry. Spotkamy je też w rzekach, jeziorach, oceanach, na wybrzeżach. W dżungli, na pustyni oraz w regionach polarnych.

A skoro znamy już siedliska wróżek, następnym krokiem skrupulatnego badacza jest przyjrzenie się tym miejscom z bliska. I tak po kolei obserwujemy, jak żyją wróżki łąkowe, ogrodowe, jak wygląda rok życia wróżki jabłoniowej itd.

Potem odwiedzamy lasy, gdzie spotkać można wróżki leśne, a wśród nich np. leszczynową lub dzięciołową. Są tutaj też nawet duszki świetlikowe, posiadające jarzące się skrzydła i wielkie oczy.

Kompletnie nie spodziewałam się, że istnieją również wróżki polarne, bardzo wytrzymałe na skrajne mrozy.

Nie ma krainy wróżek

Pewnie już to wydedukowaliście, ale potwierdzę jeszcze, co z badań Elsie Arbour wynika. Nie istnieje coś takiego, jak jedna kraina wróżek, a przecież dokładnie z tym kojarzą się baśnie i legendy. Teraz już wiemy, że wróżki żyją wśród nas i po prostu są częścią przyrody.

Mają różne zwyczaje, zależności od otoczenia i gatunku. Niektóre są bardziej aktywne w ciągu dnia, inne ożywiają się w nocy. Niektóre są domatorkami, inne uwielbiają podróżowanie. Zupełnie jak ludzie.

Być może też zastanawiacie się, czy wróżki mają pracę? Oczywiście nie taką jak my — w piekarni czy przy komputerze, ale mają i ciężko pracują. Ich zadaniem jest opiekowanie się roślinami, bo te stworzenia rozumieją przyrodę zupełnie inaczej niż większość ludzi. Pomagają zapylać kwiaty, roznoszą nasiona, po prostu dbają o zdrowie roślin. A te w zamian za ich przychylność, udzielają schronienia i dają zapasy żywności.

Przy okazji czytelnicy mogą też dowiedzieć się, jak wyglądają liście poszczególnych drzew i jakie wróżki można spotkać przy tych roślinach. Na przykład przy jabłoni warto szukać wróżki jabłoniowej, a przy klonie polnym śmigacza pagórkowego.

Zagrożenia dla ludzi i wróżek

Wiecie, że wiele ukochanych przez wróżki roślin bywa trujących dla ludzi? Gdy następnym razem wybierzecie się z dziećmi do lasu, przyjrzyjcie się uważnie konkretnym kwiatom, liściom, grzybom. Elsie Arbour zostawiła nam kilka informacji o nich.

Skoro już wiemy, że wróżki dbają o przyrodę, nie możemy przejść obojętnie obok ich relacji ze zwierzętami. Najczęściej to ogromna przyjaźń. Zwierzęta i wróżki często pomagają sobie nawzajem. Na przykład wróżka dzięciołowa, której skrzydła są bardzo małe, często podróżuje na grzbiecie dzięcioła dużego.

A zimorodek toleruje na swoim terytorium tylko duszka rzecznego, ponieważ ta wróżka pomaga ptakowi, gdy ten poluje. Wtedy pilnuje jego gniazda na brzegu rzeki i strzeże piskląt.

Znajomi i przyjaciele

Jasne, że wróżki, jak wszystkie inne stworzenia, są częścią łańcucha pokarmowego. Co oznacza, że moją w swoim naturalnym środowisku także wrogów. Należą do nich między innymi: drapieżne ptaki, węże, niektóre gatunki pająków. Niebezpieczne bywają też mięsożerne rośliny.

I znowu przy okazji tej informacji, dzieci poznają konkretne nazwy, dostają wiedzę o zwierzętach i miejscach, gdzie można je spotkać. Albo zwyczajach związanych z polowaniami.

Jak rozmawiają wróżki?

I w końcu dochodzimy do tajemnego alfabetu wróżek. Spójrzcie, jak wyglądają listy napisane przez te stworzenia. To nie jest ludzki język, choć niektórym gatunkom udało się opanować także i naszą umowę.

Najczęściej jednak dźwięki wydawane przez wróżki można wziąć za śpiew ptaków. Tylko doświadczone słuchacz potrafi wyodrębnić z nich wysoki szczebiot wróżek.

Na końcu dziennika nasza wspaniała badaczka zostawiła rarytas dla czytelników. To Przewodnik Poszukiwacza Wróżek i mnóstwo porad, jak się do tego przygotować. Czego szukać, w co się wyposażyć. 

Jak znaleźć wróżki?

Jeśli faktycznie chcecie spotkać wróżki i np. założyć własny dziennik, szukajcie motyli, bo wróżki często latają razem z nimi. Albo rozłupanych orzechów. Dobrym tropem  będą też maleńkie ślady stóp lub jajka złożone na liściach. 

Zresztą uważam, że jak dokładnie przeczytacie „Historię naturalną wróżek”, żadne takie podpowiedzi nie będą potrzebne. Z szacunkiem dla ich prywatności i z dziecięcą ciekawością będziecie wiedzieli, na co zwracać uwagę podczas spacerów.

Nie mogę też nie do docenić wspaniałego tłumaczenia Emilii Kiereś, znanej pewnie dziecięcym czytelnikom z baśniowych klimatów. Wyobrażam sobie, ile pracy i pomysłowości oraz gibkości językowej potrzeba, by przetłumaczyć te wszystkie nazwy z angielskiego na polski. 

Historia naturalna wróżek

Autorka Emily Hawkins
Ilustracje Jessica Roux
Tłumaczenie Emilia Kiereś
Wydawnictwo HarperKids
Okładka twarda, kartki miękkie.
Wiek czytelników: 5-10 lat.
Zdjęcia bez filtrów.

Swoją opinię o książce mogłam wyrazić dzięki współpracy komercyjnej z wydawnictwem i przemyślanej decyzji, że chcę się nią z Wami podzielić. 

Dołącz do grupy Aktywne Czytanie na FB – książki dla dzieci i młodzieży